کلینیک دندانپــــــزشــــــکی
دکـــتر شـــــیما عـــــظـیم زاد

دندان های شیری هم مثل دندان های اصلی ریشه دارن و ممکن است پوسیدگی به عصب دندان شیری آسیب برساند و نیاز به درمان پیدا کند.
درمان ریشه دندان شیری برای اطفال با بزرگسال کاملا متفاوت است و مراحل ساده تری دارد.
ممکن است در حد تاج دندان باشد و یا ریشه دندان شیری را نیز درگیر کرده باشد.
با توجه به شرایط دندان و صلاحدید پزشک ممکن است درمان در دو جلسه متفاوت تکمیل شود.

اولین نکته که باید توجه کنید این است که کشیدن زودهنگام دندان شیری باعث به هم خوردن نظم دندان ها میشود پس اگر دندان شیری قابل نگه داری باشد کشیدن آن صحیح نیست.
درصورت لق بودن دندان یا غیرقابل نگهداری بودن آن درمان کشیدن انجام میشود.

فضا نگهدارنده:
اگر دندان شیری زودتر از زمانی ک دندان اصلی در زیر آن درحال رشد باشد، کشیده شود دندان های دیگر فضای دندان در نیامده را اشغال میکنند
برای جلوگیری از این بهم ریختگی دندان،قالبی فلزی تهیه میشود که با کمک گرفتن از دندان های کناری ،فضای دندان درنیامده را حفظ میکند و مانع بهم ریختگی دندان ها میشود.

ژل فلوراید مخصوص که دارای درصدی پایین و مناسب استفاده در دهان میباشد باعث جلوگیری از ایجاد پوسیدگی زودهنگام در دندان ها میشود.
درمان فلوراید تراپی با حساسیت بالا و با دقت انجام میشود که حتی همان مقدار ناچیز وارد گوارش نشود.

درمان ریشه زمانی انجام میشود که عصب دندان تحریک شده باشد.
این تحریک ممکن است به علت پوسیدگی تاج دندان،ضربه به دندان و التهاب ریشه دندان باشد.
باور غلطی که وجود دارد این است که حتما یک دندان باید درد داشته باشد تا اصطلاحا عصب کشی بشود . بله ،اکثر دندانهایی که نیاز به درمان ریشه دارند دردناک میشوند ولی درد دندان تنها یکی از علائم است.
تشخیص نیاز به این درمان، پس از معاینه توسط پزشک و بررسی عکس دندان مشخص میشود.
در این درمان با استفاده از فایلهای روتاری، عصب داخل کانال دندان کامل تخلیه میشود و با گوتا فضای داخل کانال پر خواهد شد.
معمولا درمان ریشه در دو مرحله انجام میشود ،کمتر یا بیشتر شدن تعداد مراحل بستگی به وضعیت دندان و صلاحدید پزشک دارد.
نکته بسیار مهمی که باید در نظر گرفته شود این است که بین مراحل درمان و حتی تا چند روز پس از اتمام درمان احتمال دردناک بودن دندان وجود دارد و تحت نظر پزشک باید دارو مصرف شود.

زمانی که تاج دندان پوسیده شده ولی هنوز به پالپ دندان نرسیده(به عصب نرسیده) ،ترمیم تاج انجام میشود.
پوسیدگی تاج کامل برداشته خواهد شد و فضای خالی شده با مواد ترمیمی پر میشود.
دو نوع ماده برای ترمیم تاج دندان وجود دارد:
– کامپوزیت(همرنگ دندان)
– آمالگام(نقره ای)
با توجه به شماره دندان و میزان پوسیدگی تاج و نظر بیمار در صورت صلاحدید پزشک نوع ماده ترمیمی انتخاب خواهد شد.

کف بندی در ترمیم تاج
در شرایطی خاص که پوسیدگی دندان به نزدیکی پالپ دندان رسیده باشد و به اصطلاح پوسیدگی نزدیک عصب دندان باشد،بعد از برداشت کامل پوسیدگی دندان و تمیز کردن حفره ی ایجاد شده ،پزشک ماده ی کف بندی را داخل حفره قرار می دهد و روی آن از مواد ترمیمی استفاده میشود.
این کار باعث میشود که دندان بعد از درمان حساسیت به سرما و گرما نداشته باشد .

به طور معمول اکثر دندانهایی که نیاز به درمان ریشه دارند تخریب تاج زیادی دارند به همین علت ترمیم تاج (بیلد آپ) دندانها بعد از درمان ریشه متفاوت است.
در صورتی که تاج دندان استحکام کافی برای نگه داشتن مواد ترمیمی داخل مطب( آمالگام یا کامپوزیت) را داشته باشد ،بعد از اتمام درمان ریشه از این مواد استفاده خواهد شد و تاج دندان کامل با یکی از این مواد ساخته میشود.
اما در بعضی مواقع تخریب تاج به قدری زیاد است که تاج دندان(اگر باقی مانده باشد) استحکام کافی برای نگه داشتن مواد ترمیمی داخل مطب را ندارد و بازسازی تاج باید با پست ریختگی در لابراتوار انجام شود.
پست دندان (تاج فلزی) با کمک گرفتن از یک یا دو کانال محکم ریشه ی دندان استحکام مورد نظر را خواهد داشت.
زمانی که دندان به مرحله پست ریختگی برسد حتما باید روکش شود.

زمانی که تاج دندان تخریب بالایی دارد و دیگر مواد ترمیمی گزینه ی مناسبی برای ترمیم تاج نیستند ،پست ریختگی آخرین تلاش برای ساخت تاج دندانی که درمان ریشه شده است خواهد بود.
بعد از اتمام درمان ریشه ،قالب پست ریختگی با مواد مخصوص قالبگیری انجام خواهد شد. قالب به لابراتوار ارسال میشود و بعد از حدود ۱ هفته الی ۱۰ روز آماده شده و روی دندان چسبانده میشود.
در این فاصله تاج دندان پانسمان است و با رعایت چند نکته باید مراقب بود که تا زمان چسبانده شدن پست میزان تاج باقی مانده نشکند.
زمانی که درمان تاج دندان به مرحله پست ریختگی رسیده باشد حتما باید روکش شود.
درواقع پست و روکش درمان های مکمل هستند.

روکش های دندانی آلیاژ های هستند که در لابراتوار های دندانی با استفادهاز  قالبی که از دندان توسط دندانپزشک گرفته میشود،ساخته میشوند.
انواع مختلفی از روکش وجود دارد،دو نوع پر کاربرد از آنها روکش های PFM و روکش های زیرکونیا است.
 – روکش PFM :بیس این روکش ها از آلیاژ فلزهای نقره رنگ می باشد و روی آن سرامیک هم رنگ دندان خواهد آمد.
 – روکش زیرکونیا: بیس این روکش از آلیاژ فلز زیرکونیا می باشد و به همین علت سفید رنگ هستند و روی آن هم سرامیک هم رنگ دندان خواهد آمد.
از لحاظ استحکام این دو نوع روکش تفاوت چشمگیری ندارند ولی روکش زیرکونیا از لحاظ بصری بسیار زیبا تر است و به علت بیس آن ظاهری شبیه تر به دندان طبیعی دارد.
باید توجه داشت که درمان روکش فقط برای دندان هایی که درمان ریشه(عصب کشی) شده اند  انجام میشود.

زمانی که شدت تخریب تاج دندان به علت پوسیدگی وسیع است و پوسیدگی به ریشه ی دندان رسیده باشد ،دندان قابل نگهداری نخواهد بود.
تشخیص این درمان بعد از معاینه توسط پزشک و بررسی عکس دندان مشخص میشود.
متاسفانه زمانی که به این مرحله از درمان رسیده باشیم راه حل جایگزینی وجود ندارد.

بعد از کشیده شدن دندان و گذشت ۳ تا ۶ ماه با توجه به بافت استخوان فک هر فرد می توان در فضای دندانی که کشیده شده ،ایمپلنت های دندانی را جایگزین کرد.
با پر کردن فضای خالی به وجود آمده ،از تحلیل استخوان و لثه در اون قسمت جلوگیری خواهد شد و همچنین غذا خوردن آسان تر و طبیعی تر خواهد بود.
خالی ماندن فضای دندانی که کشیده شده است در ظاهر صورت هم تاثیرات منفی خواهد داشت.
ایمپلنت های دندانی بهترین گزینه برای جایگزینی دندان از دست رفته هستند.

تشکیل جرم بر روی دندان دلایل مختلفی دارد که با مشورت پزشک باید علت آن مشخص شود و با توجه به علت هر ۴ یا ۶ یا هر سال جرمیگیری انجام شود.
جرمگیری دندان با دستگاه اولتراسونیک انجام میشود که از فشار آب و لرزش استفاده میکند و مطلقا آسیبی به بافت و مینای دندان وارد نمیشود.
بعد از آن از برس بروساژ و خمیر مخصوص استفاده میشود تا تمام سطوح دندان تمیز شود.
جرمگیری و بروساژ رنگ دندان خودتان را سفید تر نمیکند صرفا رنگدانه های ایجاد شده از سطح دندان پاک میشود و دندان به رنگ طبیعی خودش برمیگردد.

در مطب: درمان بیلیچنگ در مطب با استفاده از مواد مخصوص که ماهیت اسیدی دارند از یک رب تا ۴۵ دقیقه روی سطح دندان گذاشته میشود و در صورت نیاز با دستگاه مخصوص در معرض نور آبی قرار میگیرد ک اثر آن تسریع شود.

بیلیچینگ در خانه:
ژل مخصوص که درصد اسیدی پایین تری دارد به بیمار داده میسود و قالبی ژله ای از دندان ها تهیه میشود،ژل را به مقدار مشخصی داخل قالب میریزند و قالب را روی دندان ها قرار میدهند، مدت زمان آن به تشخیص پزشک متفاوت میباشد.
نکتی ای که باید به آن توجه کنید این است که بیلیچینگ فرم دندان های شما را تغیر نمیدهد صرفا رنگ طبیعی دندان را از ۱ تا ۴ درجه روشن تر میکند.

برای اصلاح فرم دندان ها و اصلاح رنگ دندان به سلیقه بیمار درمان کامپوزیت ونیر انجام میشود.
کامپوزیت های زیبایی موادی هستند که دندانپزشک در مطب آن را روی دندان شما فرم میدهد و با دستگاه مخصوص آن را سفت میکند.
معمولا هر فک جداگانه و در یک جلسه ی ۴ الی ۶ ساعته انجام میشود. تراش دندان در این درمان با توجه به شرایط دندان هر شخص متفاوت است اما به طور کلی در کامپوزیت ونیر دندان ها تراش زیادی نیاز ندارند و در حد ۱ الی ۲ میلی متر تراش داده میشود.

زمانی که فرم و رنگ دندان باب میل بیمار نباشد میتوانیم از این درمان استفاده کنیم.
تفاوت لمینت و کامپوزیت ونیر در این است که برای لمینت تراش حدود ۳ الی ۴ میلی متر با توجه به شرایط دندانی است و بعد از تراش قالبگیری انجام میشود و لمینیت در لابراتوار ساخته میشود که حدود ۳ الی ۴ هفته ی کاری زمان میبرد.

توجه کنید که لمینیت با روکش دندان تفاوت دارد و فقط روی سطح بیرونی و لبه ی دندان قرار میگیرد و مثل روکش فضلی پشت دندان را نمی پوشاند.